Công tắc tơ là thiết bị điện vô cùng quan trọng. Trong bài viết của Đại Việt lần này, chúng ta sẽ khám phá công tắc tơ một cách kỹ càng hơn, bao gồm ký hiệu và công năng, nguyên lý vận hành.
Công tắc tơ là gì?
Công tắc tơ (Contactor) là thiết bị điện hạ áp, được sử dụng để kết nối hoặc ngắt các mạch điện động lực từ xa, bằng tay hoặc tự động. Quá trình đóng và cắt công tắc tơ có tiếp điểm được thực hiện thông qua nam châm điện, khí nén hoặc hệ thống thủy lực. Nhiều người thường nhầm lẫn công tắc tơ với khởi động từ.
Cấu tạo của Contactor
Cấu tạo của công tắc tơ bao gồm ba phần chính quan trọng:
- Nam châm điện: Thành phần then chốt: Được cấu tạo từ cuộn dây tạo lực hút nam châm mạnh mẽ. Nó kết hợp cùng lõi sắt và lò xo hiệu quả, giúp đẩy nắp về vị trí ban đầu. Điều này diễn ra khi quá trình hoạt động kết thúc.
- Vỏ bảo vệ bền bỉ bên ngoài: Được sản xuất từ nhựa chịu nhiệt cao hoặc vật liệu cách điện tốt. Ví dụ như bakelite hoặc nylon chuyên dụng, đáng tin cậy. Với công tắc tơ khung hở, chúng có lớp vỏ bảo vệ chống bụi, chống ẩm.
- Hệ thống tiếp điểm quan trọng, đa dạng: Bao gồm hai loại là tiếp điểm chính và phụ.
- Tiếp điểm chính: Cấp nguồn mạnh mẽ: Thường là tiếp điểm luôn ở trạng thái hở. Đóng lại để cấp nguồn cho mạch từ công tắc tơ. Thao tác diễn ra trong tủ điện hoàn chỉnh. Cho phép dòng điện lớn đi qua một cách liên tục.
- Tiếp điểm phụ: Dòng điện nhỏ: Bao gồm hai trạng thái là thường đóng, mở. Cho phép dòng điện nhỏ (dưới 5A) đi qua an toàn. Tiếp điểm thường đóng khi cuộn nam châm không điện. Tức là ở trạng thái nghỉ của hệ thống. Nó mở khi công tắc tơ trong trạng thái hoạt động. Ngược lại hoàn toàn so với tiếp điểm luôn mở.
Lưu ý cực kỳ quan trọng khi tìm hiểu: Rất nhiều người nhầm lẫn công tắc tơ, khởi động từ. Thực tế, công tắc tơ có thêm relay nhiệt mới là khởi động từ. Vì vậy, khi tìm hiểu về công tắc tơ, mục đích sử dụng rất quan trọng. Điều này giúp tránh sai sót khi mua sản phẩm.
Công tắc tơ dùng để làm gì?
Công tắc tơ có nhiệm vụ hỗ trợ đóng, ngắt mạch điện an toàn, tin cậy. Nó bảo vệ các thiết bị đang hoạt động trong hệ thống điện. Vì vậy, nó đóng vai trò quan trọng bậc nhất trong các hệ thống điện công nghiệp lớn. Nơi thường xuyên đóng ngắt mạch điện và cần duy trì hoạt động ổn định của thiết bị điện.
Ký hiệu của công tắc trong mạch?
Hiểu rõ về Contactor và ký hiệu trong mạch điện rất cần thiết. Điều này giúp nhận diện vị trí, chức năng công tắc tơ. Việc này quan trọng khi đọc bản vẽ kỹ thuật. Ký hiệu công tắc tơ khác nhau tùy tiêu chuẩn riêng. Dưới đây là ký hiệu thông dụng công tắc tơ 1 pha, 3 pha:
Phân loại công tắc tơ theo ứng dụng
Trong quá trình tìm hiểu về công tắc tơ, ngoài tác dụng, cấu tạo, phân biệt các loại công tắc tơ cũng rất quan trọng. Phân loại Contactor theo nhu cầu sử dụng. Đại Việt giới thiệu một số phân loại như sau:
- Theo nguyên lý truyền động hoàn thiện: Gồm Contactor kiểu điện từ điển hình. Công tắc tơ kiểu khí nén, công tắc tơ kiểu thủy lực.
- Theo dạng dòng điện sử dụng: Phân loại thành Contactor dùng dòng điện một chiều chuyên dụng. Ngoài ra, còn có Contactor dòng điện xoay chiều.
- Theo kết cấu công tắc tơ đặc trưng: Có loại được thiết kế hạn chế chiều cao. Thiết kế khác được tối ưu hóa chiều rộng.
- Theo dòng điện định mức tiêu chuẩn: Có các loại từ nhỏ tới lớn. Ví dụ như 9A, 12A, đến 800A trở lên.
- Theo số cực được trang bị đầy đủ: Bao gồm Contactor 1 pha, 2 pha, 3 pha. Thậm chí còn có cả công tắc tơ 4 pha.
- Theo cấp điện áp đã quy định: Phân thành hai loại là Contactor trung thế. Bên cạnh đó là công tắc tơ hạ thế.
- Theo điện áp cuộn hút thông dụng: Có các loại cuộn hút xoay chiều 220VAC. Các loại cuộn hút xoay chiều 380VAC, phổ biến. Cuộn hút một chiều 24VDC, 48VDC,…
- Theo chức năng chuyên dụng thường thấy: Một số loại được chế tạo riêng cho ứng dụng.
Hy vọng qua phần phân loại này chi tiết. Bạn sẽ có thêm thông tin hữu ích hơn. Chọn lựa, sử dụng công tắc tơ phù hợp nhất. Contactor phù hợp nhu cầu, ứng dụng riêng.
Nguyên lý hoạt động căn bản của công tắc tơ
Sau khi đã tìm hiểu về công tắc tơ, cách sử dụng, cấu tạo quan trọng. Tiếp theo, chúng ta khám phá nguyên lý hoạt động cơ bản. Tìm hiểu cơ bản của thiết bị này chi tiết.
Khi cấp điện áp ổn định?
Khi cuộn dây Contactor được cấp điện đủ. Nó sinh ra từ trường xung quanh lõi thép. Từ trường này biến lõi thép thành nam châm điện. Hút kim loại gắn liền với lõi thép xuống. Lực hút cực kỳ mạnh mẽ, ấn tượng. Điều này làm cho lò xo bị nén chặt.
Tiếp điểm di động liên kết với lõi thép. Lõi thép cũng bị kéo xuống chắc chắn. Khi tiếp điểm di động chạm tiếp điểm tĩnh êm ái. Nó đóng mạch giữa nguồn và mạch động lực chính. Điều này cho phép dòng điện chạy qua bình thường.
Khi ngắt hoàn toàn nguồn điện?
Khi ngừng cung cấp điện cho cuộn dây đặc biệt. Lực hút nam châm tự động mất đi nhanh chóng. Lò xo đẩy lõi thép trở lại vị trí ban đầu. Điều này làm cho tiếp điểm di động tách ra. Tách ra khỏi tiếp điểm tĩnh hiệu quả nhất. Nó ngắt mạch điện giữa nguồn và mạch động lực. Từ đó, ngắt dòng điện đi qua dễ dàng.
Nhờ nguyên lý hoạt động có tính logic. Contactor có thể đóng, ngắt mạch điện nhanh. Contactor đóng vai trò quan trọng, không thể thiếu. Điều khiển thiết bị điện trong hệ thống điện công nghiệp.
Sơ đồ công tắc tơ chi tiết nhất?
Sơ đồ chi tiết của một công tắc tơ như sau.
Ứng dụng của công tắc tơ rộng rãi?
Ứng dụng của công tắc tơ thực tế rất đa dạng. Đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp và dân dụng. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến.
- Điều khiển đèn chiếu sáng chất lượng: Công tắc tơ có thể được điều khiển bằng rơ-le thời gian. Hoặc PLC (Programmable Logic Controller) hiện đại. Để tự động đóng, ngắt điện hiệu quả cao. Cho phép đèn chiếu sáng bật hoặc tắt phù hợp. Đảm bảo hiệu quả cao, tiết kiệm năng lượng.
- Bảo vệ động cơ trong công nghiệp đặc biệt: Contactor thường dùng chung với relay nhiệt. Giúp bảo vệ động cơ khỏi quá tải thường gặp. Khi dòng điện động cơ vượt quá ngưỡng cho phép. Relay nhiệt phát hiện và gửi tín hiệu ngắt nguồn. Ngắt nguồn điện qua công tắc tơ tối ưu. Giúp tránh hỏng hóc hoặc cháy nổ hiệu quả.
- Khởi động động cơ ba pha êm ái: Trong ứng dụng công nghiệp sử dụng động cơ ba pha. Động cơ có công suất lớn thường thấy. Contactor đóng vai trò quan trọng tuyệt đối. Giúp giảm dòng khởi động bằng nhiều cách. Thiết lập mạch khởi động hình sao đơn giản. Sau khởi động, mạch chuyển sang hình tam giác mượt mà. Giúp động cơ hoạt động ổn định hơn rất nhiều.
- Hệ thống bù tự động được dùng thường xuyên: Trong hệ thống điện cần điều chỉnh dung lượng tụ điện. Mục đích là để bù phản kháng hiệu quả. Contactor được sử dụng để đóng ngắt các cấp tụ chính xác. Đóng ngắt các cấp tụ phù hợp với tải. Điều này giúp cải thiện hiệu suất sử dụng điện vượt trội. Giảm tổn thất năng lượng đáng kể cho doanh nghiệp.
- Ứng dụng trong ngành xây dựng và dân dụng: Công tắc tơ sử dụng rộng rãi trong hệ thống điều khiển. Hệ thống điều khiển từ xa hiện đại. Nó còn điều khiển thiết bị điện gia dụng lớn.
Nhờ khả năng đóng ngắt mạch điện nhanh chóng. Contactor là thành phần không thể thiếu. Giúp đảm bảo hoạt động an toàn của nhiều hệ thống điện.
Kết luận
Bài viết của Đại Việt về công tắc tơ chi tiết. Bao gồm định nghĩa rõ ràng, cấu tạo chính xác. Thêm vào đó là ký hiệu, công dụng đa năng. Kết hợp nguyên lý hoạt động của nó ổn định. Hy vọng thông tin cung cấp ở trên sẽ giúp bạn hiểu sâu về công tắc tơ toàn diện. Từ đó lựa chọn công tắc tơ phù hợp với nhu cầu sử dụng.
